Giữ đất thời loạn lạc Mộ Dung Hối

Năm 302, tù trưởng của Vũ Văn bộ là Vũ Văn Mạc Khuê sai em là Vũ Văn Khuất Vân suất quân đánh Mộ Dung Hối. Mộ Dung Hối giao chiến với cánh quân của Vũ Văn Tố Nộ Diên và giành chiến thắng. Nộ Diên tức giận, tập hợp 10 vạn quân bao vây Cức Thành. Bấy giờ người trong thành ai nấy hoảng sợ, không còn sức chiến đấu. Mộ Dung Hối bèn tự thân dẫn quân xuất kích vào binh đoàn của Vũ Văn Tố Nộ Diên, không ngờ giành được chiến thắng to, đuổi quân địch chạy xa hơn 100 dặm và chém đầu gần vạn quân lính của Vũ Văn Bộ. Lúc đó, thủ hạ của Vũ Văn bộ đang ở Liêu Đông là Mạnh Huy dẫn 1000 người đến xin hàng, Mộ Dung Hối phong Mạnh Huy làm Kiến Uy tướng quân.

Năm 307, nhân lúc nhà Tấn suy yếu, Mộ Dung Hối tự xưng là Đại thiền vu[5]. Sang năm 309, thái thú quận Liêu Đông Bàng Bôn vì oán thù riêng đã giết hại Đông Di giáo úy Lý Trăn. Hai thủ lĩnh người Tiên Ti là Tố Hỉ và Mộc Hoàn Tân lấy danh nghĩa báo thù cho Lý Trăn, công đánh một số huyện ở Liêu Đông. Thái thú Viên Khiêm lo sợ vì chiến trận bất lợi, bèn nghe theo lời viên giáo úy mới, phóng thích cho gia quyến của Bàng Bôn để hòa giải. Tiếp đà cuộc tấn công đó, luôn mấy năm tiếp theo, quân của các bộ tộc tấn công Liêu Đông, quân Tấn không sao chống lại, khiến dân chúng thất bát và lưu vong. Mộ Dung Hối nghe theo lời một người con, đem quân công kích liên quân Tố Hỉ để chấm dứt họa loạn. Kết quả Mộ Dung bộ giành chiến thắng, bảo toàn quận Liêu Đông, buộc hai bộ kia phải đầu hàng. Mộ Dung Hối cho hơn 3000 gia đình lưu tán trở về quận Liêu Đông.

Cùng lúc đó nhà Tấn bị quân đội Hán Triệu xâm lấn, bị mất hết hai kinh, Tấn Hoài Đế cũng trở thành tù binh của Hán Triệu[8]. Đại tư mã Vương Tuấn giả chiếu lập thái tử rồi phong cho Mộ Dung Hối làm Tán kị thường thị, Quan quân tướng quân, Tiên phong đại đô đốc để cùng chống Hán Triệu nhưng ông lấy lý do không phải chiếu vua nên không nhận. Sang năm 317, khi phần lớn miền bắc của nhà Tấn bị mất, Tấn vương Tư Mã Duệ lại gia phong cho Mộ Dung Hối làm Giả tiết, Tán kị thường thị, Đô đốc Liêu tả tạp di lưu nhân chư quân sự, Long tướng quân, Đại thiền vu và tước Xương Lê công nhưng ông vẫn từ chối. Về sau, Chinh Lỗ tướng quân Lỗ Xương dùng lời lẽ thuyết phục ông nên khuyên Tư Mã Duệ xưng đế rồi sẽ nhận chức mới có được danh nghĩa chính thống của nhà Tấn. Mộ Dung Hối nghe theo, cử sứ đến khuyên Tư Mã Duệ xưng đế. Đến năm 318, Tấn vương xưng là Nguyên Đế và sai sứ đến phong tước một lần nữa thì Mộ Dung Hối đồng ý nhận chức nhưng cũng không chịu nhận tước.

Mộ Dung Hối ở quận Liêu Đông cải cách chính sách và thu nhận nhân tài, do đó được nhiều sĩ đại phu và dân chúng quy phục. Ông chia những người đó theo quê quán, cho ở những vùng riêng và đặt ra các quận ở đó, vùng của người Ký châu gọi là quận Ký Dương, người Dự châu ở Chu quận, người Thanh Châu đến quận Doanh Khâu, vùng của người Tịnh châu gọi là Đường quốc quận. Sau đó ông tiếp tục thu nhận nhiều nhân tài khắp các nơi như Bùi Nghi (Hà Đông), Lỗ Xương (Đại quận), Phùng Tiện (Bắc Hải), Tây Phương Kiền (Bắc Bình), Tống Cai (quận Bình Nguyên), Khổng Toản (Lỗ quận)..., phát triển thế lực của mình. Tuy nhiên về danh nghĩa ông vẫn là một trong số ít các thế lực ở phía bắc còn quy phục vào nhà Tấn.

Vào lúc đó, Bình châu thứ sử, Đông di giáo úy Thôi Bí được dân chúng mến mộ, mưu đồ tiêu diệt Mộ Dung Hối để chiếm lấy đất đai của ông. Thôi Bí liên kết với Cao Câu Ly, Vũ Văn bộ và Đoàn bộ cùng tấn công Mộ Dung bộ và dự định chia ba đất của Mộ Dung Hối. Năm 319, quân ba tộc này bắt đầu tiến công vào Mộ Dung bộ. Mộ Dung Hối bế quan không ra trận, sai Tống Ngưu đem rượu thịt đến khao quân của Vũ Văn bộ. Thấy vậy hai bộ tộc còn lại sinh nghi Vũ Văn bộ ngầm liên kết với Mộ Dung bộ, bèn dẫn binh về. Nhưng Vũ Văn bộ với lực lượng hơn 10 vạn người không chịu lui quân, định ở lại để chiếm trọn đất của Mộ Dung bộ, nên tiếp tục bao vây Cức Thành, lập liên doanh kéo dài hơn 30 dặm. Lúc này Mộ Dung Hối mới dẫn quân kháng cự, phái người con đang ở vùng Đồ Hà là Mộ Dung Hàn trở về Cức Thành, sau sai Hàn Khước thống lĩnh quân kị, tiến vào liên quân của Vũ Văn bộ, phối hợp cùng liên quân trong thành. Quân Vũ Văn bộ đang thiếu vũ khí thì gặp quân Hàn Khước. Hàn Khước tiến vào liên doanh và phóng thỏa thiêu đốt. Quân Vũ Văn bộ hoang mang lo sợ, nên nhanh chóng đại bại và bị bắt sống rất nhiều. Mộ Dung Hối nghe lời chủ bộ Tống Cai sai Bùi Nghi đem tù binh bắt được dâng lên triều đình nhà Tấn ở Kiến Nghiệp. Đế vui mừng, bái ông làm An Bắc tướng quân, Bình châu thứ sử. Sang năm 321, triều đình lại thăng ông làm Đô đốc hai châu U, Bình, Đông Di chư quân sự, Xa kị tướng quân, Bình châu mục, tiến tước Liêu Đông công, ban cho đan thư thiết khoán.[9].

Năm 323, tướng Hán TriệuThạch Lặc sai sứ đến kết giao với Mộ Dung bộ, bị Mộ Dung Hối cự tuyệt. Lặc giận, đến năm 325 bèn sai Vũ Văn Khất dẫn quân đánh Mộ Dung. Hối cử Bùi Nghi làm Hữu bộ đô đốc, con trai nhỏ của mình là Tả Dực, đưa quân chống trả, đánh bại và bắt sống tướng của Thạch Lặc. Thừa thắng, Mộ Dung Hối đưa quân phá thành Kì Quốc của Hán Triệu, bắt và đem hơn vạn hộ dân về vùng lãnh địa của mình, đồng thời lấy được nhiều của cải và nhân mã.

Năm 327, Tấn Thành Đế tức vị, sai sứ đến phong cho Mộ Dung Hối hàm Thị trung, ít lâu sau lại định thăng ông làm Phủ nghi đồng tam ti, nhưng ông từ chối không nhận.

Về sau, Mộ Dung Hối thường giao thiếp với thái úy Đào Khản. Ông thường bày tỏ ý nguyện giúp nhà Tấn khôi phục miền bắc, nhưng sợ thân cô thế cô không làm được gì, nếu triều đình bắc phạt thì ông nhất định sẽ hưởng ứng. Mấy năm sau, Hàn Kiểu dâng biểu lên Tấn đình xin phong cho Mộ Dung Hối làm Yên vương và Hành Đại tướng quân[10], song Mộ Dung Hối từ chối không nhận.